Đâu là cái giá của đồng lương thấp?

Sam’s Club và Costco vốn là hai đối thủ kình địch nhau trên thị trường bán hàng giá rẻ tại Mỹ. Sự kình địch này có bị ảnh hưởng bởi các biện pháp kiểm soát tiền lương và phúc lợi chặt chẽ mà họ đã áp dụng hay không?

Ám ảnh về việc cắt giảm chi phí của Wal-Mart diễn ra dưới vô số hình thức khác nhau, tiêu biểu là các biện pháp kiểm soát chặt chẽ phúc lợi và tiền lương nhân công.

Rõ ràng, quản lý chi phí dành cho lao động không phải là một ý tưởng điên rồ. Nhưng về lâu dài việc trả tiền lương và phúc lợi “bủn xỉn” cho nhân viên không hẳn sẽ đồng nghĩa với việc giảm thiểu chi phí.

Chúng ta hãy xem xét trường hợp của Sam’s Club (thuộc hệ thống Wal-Mart) và Costco, vốn là hai đối thủ cạnh tranh khốc liệt trên thị trường bán hàng giá rẻ:

Phân tích chế độ tiền lương của Sam’s Club và Costco

Mặc dù hai công ty này là những đối thủ cạnh tranh trực tiếp và nhìn tổng thể tương đối giống nhau, song chúng ta có thể thấy sự khác biệt giữa hai công ty này chủ yếu nằm ở cơ chế tiền lương và phúc lợi cho người lao động.

Mức lương trung bình của một nhân viên tại Costco là 17 USD/ h. Wal-Mart không tiết lộ tiền lương của nhân viên làm việc tại Sam’s Club, song một nhân viên làm việc toàn thời gian tại Wal-Mart có thu nhập trung bình là 10,11 USD/ h. Và một số nguồn tin cho biết cơ chế tiền lương tại Sam’s Club cũng tương tự như tại Wal-Mart.

Trong một bài báo đăng trên tờ New York Times năm 2005, tác giả Steven Greenhouse cho biết: Mức lương trung bình Costco trả cho nhân viên là 17 USD/ h, cao hơn 72% so với mức lương bình quân tại Sam’s Club (9.86 USD/ h).

Các cuộc phỏng vấn mà tôi và một đồng sự thực hiện với nhiều nhân viên làm việc cho Sam’s Club tại San Francisco và Denver cho thấy tiền lương trung bình ở đây là khoảng 10 USD/ h. Trong một bài báo khác trên tạp chí Business Week năm 2004, tác giả Stanley Holmes và Wendy Zeller cũng ước tính mức lương bình quân tại Sam’s Club là 11.52 USD/ h.

Về mặt phúc lợi, 82% nhân viên làm việc tại Costco được mua bảo hiểm y tế, so với con số dưới 50% nhân viên có bảo hiểm y tế tại Wal-Mart. Thêm vào đó, các nhân viên tại Costco chỉ phải trích 8% tiền lương của mình để đóng bảo hiểm y tế trong khi các nhân viên tại Wal-Mart phải trả tới 33% tiền lương của họ.

91% nhân viên của Costco được trả lương hưu, trong đó công ty đóng góp 1300 USD/ năm cho một người. Trong khi đó, con số nhân viên được hưởng chế độ hưu trí ở Wal-Mart chỉ chiếm 64% và công ty chỉ đóng góp khoản tiền 747 USD/ năm cho một người.

Rõ ràng, việc thực hiện chính sách tiền lương và phúc lợi của Costco cao hơn Wal-Mart, song họ đã thu được hiệu quả cắt giảm chi phí bù đắp: Số lượng công nhân thay thế tại Costco rất thấp, chỉ chiếm tổng số 17% và số lượng công nhân thay thế sau một năm làm việc chỉ chiếm 6%. Ngược lại, tại Wal-Mart tỉ lệ thay thế nhân viên là 44%/ năm, gần bằng con số bình quân trong ngành công nghiệp bán lẻ này.

Trong các công việc đòi hỏi trình độ tay nghề và bán tay nghề cao thì chi phí đầy đủ để thay thế một nhân viên nghỉ việc (chưa tính đến năng suất bị mất) trung bình gấp 1,5 đến 2,5 lần mức lương bình quân hàng năm của nhân viên đó.

Để rõ ràng hơn, chúng ta hãy thử giả định rằng tổng chi phí để thay thế một nhân viên làm việc theo giờ tại Costco hoặc Sam’s Club chiếm 60% mức lương bình quân một năm của chính họ.

Nếu một nhân viên của Costco nghỉ việc thì chi phí để thay thế nhân viên đó sẽ là 21.216 USD, trong khi đó nếu một nhân viên của Sam’s Club nghỉ việc, thì chi phí đó sẽ là 12.617 USD.

Thoạt nhìn chúng ta sẽ tưởng việc Sam’s Club trả lương nhân công thấp sẽ dẫn tới việc chi phí thay thế nhân công thấp hơn. Nhưng nếu tỉ lệ thay thế nhân viên tại Sam’s Club tương đương tỉ lệ thay thế nhân viên tại Wal-Mart, thì Sam’s Club có số lượng công nhân nghỉ việc nhiều gấp đôi Costco: 44% so với 17%.

Theo cách tính toán trên, tổng chi phí để thay thế nhân công mỗi năm của Costco là 244 triệu USD, trong khi đó Sam’s Club sẽ phải chi tới 612 triệu USD. Nghĩa là chi phí thay thế một công nhân tại Sam’s Club là 5.274 USD trong khi Costco chỉ mất 3.628 USD.

Như một đền đáp cho chính sách tiền lương và phúc lợi hào phóng của Costco, công ty này đã có một lực lượng lao động trung thành và năng suất nhất trong toàn bộ ngành công nghiệp bán lẻ. Có lẽ cũng không phải là trùng hợp, Costco có tỷ lệ mất hàng hóa (trộm cắp trong nhân viên) nhỏ nhất trong ngành này.

Năm ngoái, doanh số bán lẻ tại Mỹ của Sam’s Club và Costco lần lượt là 37 triệu USD và 43 triệu USD, trong khi đó Costco chỉ sử dụng số lượng nhân viên ít hơn 38% so với Wal-Mart. Phải thừa nhận rằng, điều này một phần do đích ngắm của Costco hướng tới người tiêu dùng có thu nhập cao và phần lớn chỉ cung cấp các sản phẩm cao cấp.

Như vậy, tại Mỹ Costco thu được lợi nhuận hoạt động trên một nhân viên là 21.805 USD/ h so với con số 11.615 USD/ h tại Sam’s Club. Lực lượng lao động ổn định và rõ ràng hiệu quả của Costco cao hơn nhiều so với mức chi phí bù đắp mà công ty áp dụng.

Những con số này đã thách thức giả định chung cho rằng mức tiền lương tương đương với chi phí lao động. Phương pháp của Costco cho thấy: Khi tính toán đến tiền lương và phúc lợi, một chiến lược dẫn đầu về chi phí không nhất thiết phải là một cuộc đua xem ai sẽ là người trả lương và phúc lợi thấp nhất.